Edukacja Marii Montessori zrodziła się prawie 150 lat temu. Dziś cieszy się coraz większym zainteresowaniem, a jej prostota i specyfika trafia do coraz większego grona zarówno nauczycieli, jak i rodziców. Edukacja Montessori to coś więcej niż nauka, którą znamy – to poziom umysłowy, fizyczny i duchowy edukacji. Początki pracy zawodowej Marii Montessori to praca z dziećmi upośledzonymi umysłowo w jednym z włoskich szpitali. W kolejnym okresie powierzono jej opiece jedną z pierwszych, włoskich placówek przedszkolnych. Zajmując się prawie 50 dzieci, pracowała z nimi, korzystając z metod, które sprawdziły się w pracy z dziećmi upośledzonymi. Wychodząc z założenia, że skoro dzieci z wadami rozwojowymi rozwinęły skrzydła, to potencjał dzieci w pełni sprawnych rozwojowo musi być ogromny. Wystarczy niewiele – wystarczy dostrzec dziecko. Tak oczywista kwestia w pracy z dziećmi, niestety nie zawsze i nie dla wszystkich jest prosta i oczywista. Montessori stawia dziecko w centrum i podporządkowuje mu świat. Czym jeszcze charakteryzuje się edukacja Montessori?
Maria Montessori przede wszystkim w swojej pracy brała pod uwagę naturalne wychowanie dziecka. Czyli fazy edukacji powinny być w pełni zgodne z fazami rozwoju dziecka. W tradycyjnym modelu edukacji to nauczyciel jest w centrum, dzieci z kolei podążają za nim. W edukacji Montessori to dziecko jest w centrum uwagi, rolą nauczyciela jest obserwacja zachowania i zainteresowań dziecka, następnie podążanie za nimi. Nie odwrotnie.
Najważniejsze założenia edukacji Montessori
Otoczenie
W pierwszej placówce przedszkolnej, którą prowadziła Montessori, pierwszą rzeczą, którą zrobiono było zamówienie mebli dostosowanych do wzrostu dzieci. Dziś to standard, ale w XIX wieku mógł to być problem. Otoczenie, w którym przebywa dziecko powinno być w pełni dostosowane do jego wzrostu i potrzeb. Tak, by wszystko było w zasięgu ręki i wzroku. Wspiera to samodzielność dziecka i buduje jego wrażliwość. Dziecko samo może sięgać po przedmioty, nie musi prosić o nie dorosłych.
Natura
Kontakt z naturą, szeroko pojmowana przyroda to fundamenty pedagogiki Montessori. Warto, by włączyć dziecko w prace ogrodowe, pozwolić na poznawanie i badanie natury. Natura buduje ciekawość i wrażliwość. Być może dziecko powinno mieć swój kwiatek, którym się opiekuje, a którego dba. W lesie, na spacerze uczymy dzieci przyrody – poprzez poznawanie jej.
Pomoce naukowe i edukacyjne
Warto przygotować je samemu z dostępnych materiałów. Powinny też skupiać się na poznaniu jednej funkcji, a nie wielu. Do nauki kolorów wybierzemy koło barw, a do poznawania wielkości przedmiotów klocki w jednym kolorze, by skupić uwagę tylko na kształcie i jego wielkości.
Samodzielność
Pomóż mi to zrobić samemu, tak brzmi wiodące hasło pedagogiki Montessori. Rolą opiekuna jest wspieranie dziecka w samodzielności, pokazywanie mu czynności, a nie wykonywanie ich niejako za dziecko. Nawet jeśli próby są długie i mozolne, pozwalamy dziecku na samodzielność. W ten sposób się uczy. Pomaga w tym codzienność. Uczenie dziecka codzienności staje się pierwszym krokiem w nauce samodzielności. Warto włączyć dziecko w prace domowe, przygotowywanie posiłków, wspólne majsterkowanie.
Poznawanie
Nauka poprzez eksperymenty, od ogółu do szczegółu, pokazywanie co z czego wynika i dlaczego. Taka forma nauki będzie o wiele skuteczniejsza i ciekawsza niż model tradycyjnej edukacji opartej w dużej mierze na pamięciowym przyswajaniu faktów. Pedagogika Montessori pomaga we wszechstronnym rozwoju dziecka, ale skupia się także mocno na jego zainteresowaniach w danym okresie. Dzieci mają wrodzoną chęć nauki i poznawania. Nauka ich nie męczy, a zachwyca. Pierwsze 6 lat życia dziecka jest najbardziej owocnym czasem nauki i chęci poznawania świata.
Indywidualizm
Połączony jest z okresami szczególnej wrażliwości. Na każdym etapie rozwoju dziecko ma inne potrzeby i uczy się innych rzeczy, nabierając odpowiednich umiejętności. Kiedy opanuje jedną, zabiera się za kolejną. Kiedy przegapimy dany okres wrażliwość i zainteresowania, nadrobienie tego później może być utrudnione. Pamiętajmy też, że Montessori pisała o chłonnym umyśle. dziecko do 6 roku życia uczy się najlepiej i najłatwiej. Nigdy później nie będzie miało już możliwości tak szybkiego i tak skutecznego uczenia się, bez wysiłku.
Elementy Montessori w Tęczowej Krainie Ochojec
Tworząc placówkę Tęczowa Kraina Ochojec postawiliśmy w niej na elementy pedagogiki Montessori, wykorzystujemy je w naszej codziennej pracy z dziećmi
- Grupy zróżnicowane wiekowo
- Przestrzeń i otoczenie dostosowane dla potrzeb dziecka – większość przedmiotów w zasięgu wzroku, ale z zachowaniem zasad bezpieczeństwa
- Stawiamy na naukę samodzielności, poprzez naukę codzienności
- Indywidualizm, czyli podążamy za dzieckiem i wyłapujemy jego potrzeby i zainteresowania
- Korzystamy z naturalnych pomocy dydaktycznych, często wykonując je samodzielnie
- Korzystamy z rekomendowanych ćwiczeń i zadań Montessori w codziennej, kreatywnej pracy z dziećmi
- Uczymy ciszy i cierpliwości